วันจันทร์ที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2560

เทศกาลน่ารู้ฟินแลนด์ ตอน Juhannus (Midsumer)

Juhannus คือเทศกาลฉลองกลางฤดูร้อนของฟินแลนด์ โดยจะมีการฉลองในเดือนมิถุนายนของทุกปี ถือเป็นเทศกาลหนึ่งที่สำคัญสำหรับชาวฟินน์ ในวันนี้ธงชาติฟินแลนด์จะถูกเชิญขึ้นสู่ยอดเสา เพื่อเป็นสัญญลักษณ์ของการเฉลิมฉลอง ถือเป็นวันหยุดนักขัตฤกษ์ที่สถานประกอบการต่างๆ และร้านค้าส่วนใหญ่จะปิดให้บริการ เพื่อให้ทุกคนได้ไปฉลองกับครอบครัว และเพื่อนฝูง


สัปดาห์ในช่วงของเทศกาล Juhannus จะมีวันที่มีกลางวันยาวนานที่สุดในรอบปี ในเขตทางภาคเหนือ โดยเฉพาะลัปแลนด์ ดวงอาทิตย์จะส่องสว่างไปจนถึงเวลาเที่ยงคืน ส่วนเขตทางภาคใต้ดวงอาทิตย์จะตกดินเกือบๆเที่ยงคืน แต่ก็ไม่มืดสนิท และจะขึ้นอีกครั้งในเวลาประมาณ 3 นาฬิกา

juhannus Finland


Juhannus ที่ฟินแลนด์ เดิมทีนั้นเรียกว่า Ukon juhla ต่อมาภายหลังจึงเรียกว่าว่า Juhannus โดย Juhannus  แบ่งออกเป็น 2 วันด้วยกันคือ Juhannusaato คือวันก่อนที่จะถึงวัน Juhannus หนึ่งวัน  และ Juhannuspäivä  โดยการเฉลิมฉลองจะเริ่มตั้งแต่วันศุกร์เป็นต้นไป

ช่วงกลางฤดูร้อนของฟินแลนด์ เป็นช่วงเวลาที่สวยงามมาก ธรรมชาติป่าไม้ต่างๆเขียวขจี ทะเลสาบเริ่มอุ่นขึ้น แต่ในบางปีอากาศก็ไม่เป็นใจ อาจจะเย็นต่ำกว่า +10 องศาลงไป หรือมีฝนตก คนฟินน์มักจะเดินทางไปฉลอง Juhannus ที่บ้านพักริมทะลสาบ ภาษาฟินนิชเรียกว่า Mökki (เมิกกิ) จะใช้เวลานี้อยู่กับครอบครัว และธรรมชาติ แบบเรียบง่าย ตามสไตล์ชาวฟินน์ ซึ่งจะมีกิจกรรม ปิ้งย่าง ดื่มกิน และ เข้าซ่าวน่า กันอย่างสนุกสนาน นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมที่เป็นประเพณีปฏิบัติมาแต่ดั้งเดิม ที่ถือเป็นสัญลักษณ์ของการฉลองเทศกาล Juhannus ของฟินแลนด์คือ


Juhannuskokko คือการก่อกองไฟที่เรียกว่า kokko (ก๊กโกะ) ช่วงตอนกลางคืนของวัน Juhannus จะมีการก่อกองไฟ โดยส่วนใหญ่จะเลือกทำเล ริมทะเลสาบ ในสมัยโบราณเคยมีความเชื่อว่า เป็นการก่อกองไฟเพื่อขับไล่ ภูติผี ปีศาจ แต่ในปัจจุบันนี้ความเชื่อนั้นไม่มีอีกแล้ว เป็นเพียงการปฏิบัติตามประเพณี และเพื่อความสนุกสนานเท่านั้น
kokko
Juhannuskokko 


Juhannuskoivu คือการประดับตกแต่งหน้าบ้านหรือ Mökki ด้วยต้น Koivu โดยจะมีการนำต้น Koivu เล็กๆมาวางไว้หน้าบ้าน ในสมัยโบราณ มีความเชื่อว่า การวางต้น Koivu ไว้หน้าบ้านในวัน  Juhannus จะทำให้ผลิตผลทางการปศุสัตว์ได้ผลดี ทำให้แม่วัวผลิตน้ำนมได้มาก และมีความเชื่อว่าเป็นการป้องกันวิญญาณชั่วร้ายที่จะมาทำร้าย เพราะเชื่อว่าต้นไม้นี้มีความศักดิ์สิทธิ์

 แต่ในปัจจุบันนี้ เป็นเพียงการประดับตกแต่งเพื่อความสวยงามเท่านั้น นอกจากนี้คนฟินน์จะนำกิ่งของ Koivu มาทำ Vasta คือการเอากิ่งของ Koivu มามัดรวมกัน ใช้สำหรับตีไปตามเนื้อตัว ถือเป็นการนวดตัวเวลาเข้าซ่าวน่า ช่วยกระตุ้นให้ระบบไหลเวียนของเลือดทำงานดีขึ้น และทำให้รู้สึกผ่อนคลาย

koivu


Juhannussauna การซ่าวน่า ถือเป็นวัฒนธรรมของชาวฟินน์ ในการฉลองทุกๆเทศกาลของฟินแลนด์จะขาดซ่าวน่าไม่ได้เลย Mökki ใดที่มี savusauna ก็จะถูกเปิดใช้งานในโอกาศพิเศษนี้

saunna in Finland


มีตำนานความเชื่อที่เกี่ยวกับ Juhannus มากมาย ทั้งที่เป็นสิ่งที่ปฏิบัติมาจนถึงปัจจุบัน และที่เป็นตำนานเล่าขานมาแต่โบราณ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องเล่าแบบสนุกสนาน เช่น ในคืน Juhannus สตรีที่ยังโสด ถ้าอยากเห็นเนื้อคู่ในอนาคต ให้เก็บดอกไม้ 7 ชนิด แล้วนำไปวางไว้ใต้หมอนแล้วอธิฐาน ก็จะได้พบเนื้อคู่ในฝัน

หรือในคืน Juhannus ให้แก้ผ้าวิ่งออกจากซาวน่า แล้วไปกระโดดข้ามร่องน้ำ 9 ร่อง ที่ทุ่งข้าวไรซ์ (ruis) ก็จะได้พบกับสามีในอนาคตที่นั่น ก็เป็นเรื่องราวความเชื่อแบบสนุกสนานเท่านั้นค่ะ แต่ในทางปฏิบัติ เท่าที่สอบถามคนฟินน์มา ยังไม่เคยมีใครทดสอบค่ะ หากท่านใดจะลองทดสอบดูก็ไม่ว่ากันนะคะ :)

เทศกาล Juhannus เป็นวันหยุดแห่งการพักผ่อน และการฉลองฤดูร้อน สำหรับคนฟินน์แล้วถือว่าเป็นช่วงเวลาแห่งการดื่ม ซึ่งคนฟินน์จะดื่มหนักมากในเทศกาลนี้ Juhannus จึงเป็นเทศกาลที่แต่ละปี จะมีการเฝ้าระวังว่าจะมีจำนวนผู้เสียชีวิตมากน้อยเท่าใด สาเหตุเนื่องจากการเมา แล้วลงว่ายน้ำในทะเลสาบ ซึ่งจะมีผู้เสียชีวิตในทะเลสาบทุกปี ในวัน Juhannus



 Juhannusruusu หรือ Pimpinellaruusu เป็นดอกกุหลาบสีขาว ลักษณะเป็นพุ่มสูง ซึ่งถือเป็นดอกไม้ประจำเทศกาลนี้ค่ะ

Hyvää Juhannusta kaikille!




วันศุกร์ที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2560

Syötävät villiyrtit อาหารจากธรรมชาติ ผักป่ากินได้ในฟินแลนด์ (1)

ที่ฟินแลนด์พอถึงช่วงเดือนพฤษภาคม เป็นเวลาที่ ดอกไม้ ต้นไม้ เริ่มออกดอกผลิใบอีกครั้ง นั่นหมายถึงฟินแลนด์กำลังจะเริ่มเข้าสู่ฤดูร้อนแล้ว ในทุกๆวัน จะสังเกตุเห็นว่าต้นไม้ ใบหญ้า เริ่มกลับมาเขียวขจี อีกครั้ง นอกจากธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์ และความสวยงามของฤดูร้อนแล้ว ในความสวยงามนั้น ยังอุดมไปด้วยอาหารจากธรรมชาติมากมาย

มารู้จักกับ ดอกไม้ริมทาง ผักป่ากินได้ (บางส่วน) ในฟินแลนด์กันค่ะ


vuohenputki ผักป่าฟินแลนด์
Vuohenputki

Vuohenputki เป็นวัชพืชชนิดหนึ่ง เริ่มเกิดช่วงปลายๆเดือนพฤษภาคม เป็นต้นไป นิยมทานใบอ่อนรสชาติจะดีกว่าใบแก่ สามารถทานสดๆได้เลย คนฟินน์จะนำไปทำสลัด ทำพาสต้า หรือผัดกับเนย มีกลิ่นฉุนนิดๆ รสชาติไม่ขม สำหรับคนไทยเรา จะลวก จิ้มน้ำพริก จะผัดน้ำมันหอยก็ได้ค่ะ ข้อควรระวังคือ จะมีวัชพืชที่มีพิษ ซึ่งลักษณะคล้ายๆกัน ( แต่ชนิดที่มีพิษส่วนใหญ่จะเกิดในป่า ใกล้ๆแม่น้ำ) ก่อนจะเก็บต้องมั่นใจก่อนนะคะ ว่าเป็นชนิดที่รับประทานได้ หรือสอบถามจากคนฟินน์ก็ได้ค่ะ 
ข้อมูลอ้างอิงเพิ่มเติมคลิกที่นี่ 
ตัวอย่างเมนูอาหารจาก Vuohenputki คลิกที่นี่  


voikukka
Voikukka
Voikukka ดอกไม้สีเหลือง ที่เกิดตามข้างทางสามารถพบได้ทั่วไป รับประทานแบบสดได้ ยอดอ่อนนำมาทำสลัด ดอกแห้งนำมาทำชา มีรสชาติขมนิดๆ รับประทานได้ทั้งต้น 

แต่ถ้าส่วนดอกแนะนำให้เลือกดอกตูม จะมีรสชาติดีกว่าดอกที่บานแล้ว สำหรับท่านใดที่ชอบผักรสขม น่าจะชื่นชอบค่ะ ใบอ่อนนำมาลวกจิ้มน้ำพริก ใส่ไข่เจียว หรือจะประยุกต์ทำแกงทดแทนขี้เหล็กก็ได้ค่ะ อุดมไปด้วยวิตามิน เอ และ ซี 

ข้อมูลอ้างอิงเพิ่มเติมคลิกที่นี่
ตัวอย่างเมนูอาหารจาก voikukka คลิกที่นี่


nokkonen
Nokkonen 

Nokkonen
ลักษณะใบจะเป็นแฉกๆ เวลาสัมผัสโดนจะแสบร้อนตามผิวหนัง เวลาเก็บให้ใส่ถุงมือเก็บ ใช้กรรไกรตัด เลือกเอายอดที่ยังอ่อนอยู่ หลังจากเก็บแล้วให้ล้างทำความสะอาดทันที วิธีล้างคือให้ล้างแบบเปิดน้ำไหลผ่าน 

เป็นผักที่อุดมไปด้วยวิตามินซี ธาตุเหล็ก และแคลเซียม มีคุณสมบัติ และรสชาติคล้ายๆผักโขม (spinach) จึงสามารถนำไปประกอบอาหาร แทนผักโขมได้ แต่ Nokkonen จะมีปริมาณไนเตรท ที่ต่ำกว่าผักโขม สามารถอบแห้งไว้ได้ หรือนำไปลวกให้สุก แล้วบีบน้ำออกให้มากที่สุด เเล้วเก็บใส่ฟรีซไว้ได้ค่ะ
ข้อมูลอ้างอิงเพิ่มเติมคลิกที่นี่
เมนูอาหารจาก Nokkonen คลิกที่นี่


ketunleipä
Käenkaali หรือ Ketunleipä

Käenkaali
หรือ Ketunleipä ลักษณะจะคล้ายผักแว่น หรือส้มกบไทย มีรสเปรี้ยว สามารถรับประทานแบบสดได้ นำมาทำสลัด หรือนำไปตกแต่งอาหาร แต่งหน้าเค้ก เป็นต้น ( ข้อควรระวัง จะมีต้นที่หน้าตาคล้ายๆ käenkaali แต่จะสีเขียวเข้มใบลายๆ สังเกตุดีๆนะคะ ถ้าใบลายๆคือไม่ใช่ käenkaali ค่ะ) 

ข้อมูลเพิ่มเติมคลิกที่นี่

ตัวอย่างเมนูอาหารจาก Käenkaali คลิกที่นี่


maitohorsma
Maitohorsma 

Maitohorsma จะเริ่มเกิดช่วงระหว่างปลายเดือนพฤษภาคม และต้นเดือนมิถุนายน ต้นอ่อนที่โผล่จากดิน จะมีลักษณะคล้ายหน่อไม้ฝรั่ง เมื่อโตขึ้นก็จะแตกใบและมีดอก เป็นต้นสูงพอสมควร ส่วนที่ดีที่สุด ที่นำมาทำอาหาร คือส่วนหน่อที่เพิ่งเกิด

ให้เลือกเก็บหน่อที่ยังไม่แตกใบ เพราะรสชาติจะดีที่สุด นำมาทำอาหารเหมือนหน่อไม้ฝรั่ง เช่นผัดกับเนย ผัดซอสพริกไทยดำ ถ้าเป็นอาหารไทยนำมาแกงส้ม หรือลวกจิ้มน้ำพริก ผัดน้ำมันหอยก็ได้ค่ะ

พอต้นเริ่มโตขึ้นแตกใบจะมีรสฝาดเล็กน้อย ส่วนใบนำมาอบแห้งทำชาได้ มีวิตามินซีสููง พอทำสุกจะมีเมือกๆลื่นๆนิดหน่อย (คล้ายๆดอกกระเจี๊ยบ)

ข้อมูลเพิ่มเติมคลิกที่นี่
ตัวอย่างเมนูอาหารจาก Maitohorsma คลิกที่นี่

piharatamo
Piharatamo

Piharatamo
เป็นหญ้าชนิดหนึ่ง ที่เกิดทั่วทุกภาคของฟินแลนด์ สังเกตุง่ายๆ ที่สวนหลังบ้านแทบทุกบ้านจะต้องมีหญ้าชนิดนี้ ทานแบบสดๆได้ เลือกใบอ่อนนำมาทำสลัด และสามารถนำไปประกอบอาหารในเมนูต่างๆแทนผักโขมได้

หรือจะนำมาทานกับน้ำพริกแบบไทยเราก็อร่อยค่ะ วิธีล้างทำความสะอาดคือ ให้ล้างแบบเปิดน้ำไหลผ่าน หญ้านี้มีสรรพคุณเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่ง ช่วยลดอาการเป็นสิว ช่วยรักษาบาดแผล และช่วยลดอาการไอ
ข้อมูลเพิ่มเติมคลิกที่นี่

koivu
Koivu

Koivu ต้นไม้ที่คนไทยส่วนใหญ่คุ้นเคยเป็นอย่างดี ในช่วง kevät เป็นช่วงที Koivu เริ่มผลิใบ ออกดอก ช่วงนี้บางท่านอาจจะแพ้เกษร koivu หลายคนอาจจะไม่ชอบ แต่คุณประโยชน์จาก koivu มีมากมายเลยทีเดียวค่ะ

koivu อุดมไปด้วยวิตามินต่างๆ ได้แก่ วิตามินซี วิตามินเอ วิตามิน บี2 และ บี3 ยอดอ่อนๆที่เพิ่งเกิด (ภาษาฟินน์เรียก Hiirenkorvi ) นำมาทำสลัด (นำไปหมักกับวอดก้าได้ด้วย ข้อมูลเพิ่มเติมคลิกที่นีค่ะ)  ใบอ่อนนำมาต้มทำน้ำดื่มสมุนไพร หรือนำมาอบแห้งแล้วบดผสมกับเกลือ ใช้เป็นเครื่องปรุงอาหารได้ค่ะ

ข้อมูลเพิ่มเติมคลิกที่นี่
ตัวอย่างเมนูที่ทำจาก koivu คลิกที่นี่

น้ำดื่มสมุนไพร koivujuoma
ส่วนผสม
น้ำเปล่า 1 ลิตร
ใบอ่อน koivu 2 1/2 dl (เดซิลิตร)
น้ำผึ้งตามชอบ
น้ำเลมอนตามชอบ (sitruunamehua )

วิธีทำ
นำใบอ่อน koivu ไปต้มในน้ำเดือดประมาณ 10 นาที จากนั้นกรองเอาแต่น้ำ เติมน้ำผึ้ง น้ำเลมอน หวานมากหวานน้อยแล้วแต่ชอบเลยค่ะ เสริฟแบบเย็นแก้กระหายได้ดีเชียวค่ะ

พืชผักป่าของฟินแลนด์ยังมีอีกเยอะค่ะ นี่เป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งเท่านั้น ลองเดินสำรวจหลังบ้านดูนะคะ รับรองว่าต้องมีผักชนิดใดชนิดหนึ่งที่ยกตัวอย่างมาแน่นอนค่ะ